Με χρηματοδότηση από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Νοτίου Αιγαίου, η πολύ σημαντική ερευνητική υποδομή για τα νησιά μας, αναβαθμίστηκε και εξοπλίστηκε με σύγχρονο ωκεανογραφικό εξοπλισμό και εξοπλισμό πειραματικής αλιείας, που της επιτρέπουν να διενεργεί σχεδόν πλήρεις παράκτιες ωκεανογραφικές έρευνες.
Ο Υδροβιολογικός Σταθμός Ρόδου ξεκίνησε να λειτουργεί το 1936 ως “Regio Istituto di Ricerche Biologiche di Rodi”, στην υπό ιταλική κατοχή Δωδεκάνησο. Από το 1963 λειτουργεί με το σημερινό του όνομα ως Ερευνητική Μονάδα και Ενυδρείο - Μουσείο του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ). Το ίδιο το κτίριο του Σταθμού, σχεδιασμένο από τον Ιταλό αρχιτέκτονα A. Bernabiti, είναι ένα έξοχο δείγμα του «διεθνούς» στιλ και έχει χαρακτηρισθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Σκοπός του Σταθμού και τελικός στόχος όλων των ερευνητικών, εκπαιδευτικών, αναπτυξιακών και προωθητικών δράσεών του, είναι η συνεχής εξέλιξη και διάχυση της επιστημονικής γνώσης για το θαλάσσιο περιβάλλον.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η προσπάθεια αναβάθμισης της θέσης του Σταθμού στο εθνικό και διεθνές ερευνητικό δίκτυο, ακολουθεί διαδοχικά στάδια. Χρησιμοποιεί ως χρηματοδοτικά εργαλεία, εκτός των ιδίων πόρων από τα έσοδα του Ενυδρείου, κυρίως συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα και στηρίχθηκε σε δύο άξονες: την εξειδίκευση του επιστημονικού προσωπικού και την ανάπτυξη των υποδομών.
Η ριζική αναβάθμιση των υποδομών του Σταθμού ξεκίνησε με την πλήρη ανακαίνιση και αναπαλαίωση του κτιρίου εσωτερικά στις αρχές της δεκαετίας του 2000 (2.055.000 € - Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Έρευνας & Τεχνολογίας ΙΙ), παραδίνοντας νέους χώρους έρευνας, εργασίας και εκπαίδευσης. Ακολούθησε η ναυπήγηση και ο εξοπλισμός του Πλοίου Επιστημονικών Ερευνών (ΠΕΕ) «Αλκυών» το 2009 (1.193.000 € - Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Νοτίου Αιγαίου 2007 - 2013), εφοδιάζοντας τον Σταθμό και το ΕΛΚΕΘΕ με ένα πολύτιμο εργαλείο παράκτιας ωκεανογραφικής έρευνας.
Οι αυξημένες πλέον απαιτήσεις της σύγχρονης έρευνας στη θάλασσα ικανοποιήθηκαν σε πολύ μεγάλο βαθμό με το έργο που εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Νοτίου Αιγαίου 2014-2020 τον Σεπτέμβριο του 2017, μέσω του οποίου έγινε ανανέωση και συμπλήρωση του επιστημονικού εξοπλισμού του ΠΕΕ «Αλκυών» και του Σταθμού. Με το έργο αυτό, που ολοκληρώθηκε το 2020 με προϋπολογισμό 450.000 €, το ΠΕΕ «Αλκυών» εξοπλίστηκε με μία σειρά επιστημονικών οργάνων (νέο πολυδεσμικό βαθύμετρο υψηλής ακρίβειας, ψηφιακό τομογράφο υποδομής πυθμένα, εξοπλισμό πειραματικής αλιείας, ρευματογράφους - κυματογράφους, παλιρροιογράφο κ.λπ.) που του επιτρέπουν να διενεργεί σχεδόν πλήρεις παράκτιες ωκεανογραφικές έρευνες. Δεν είναι όμως ήσσονος σημασίας και το γεγονός ότι με το ίδιο έργο δόθηκε η δυνατότητα στον Σταθμό και το ΕΛΚΕΘΕ να παρακολουθούν και να καταγράφουν την αλληλεπίδραση ανθρώπινων οικονομικών δραστηριοτήτων και περιβάλλοντος με την εγκατάσταση σε μονάδα ιχθυοκαλλιεργειών πλήρους συστήματος παρακολούθησης και μετάδοσης, σε πραγματικό χρόνο, κρίσιμων θαλάσσιων παραμέτρων.
Οι βάσεις που τέθηκαν με αυτή την προσπάθεια ανάπτυξης επέτρεψαν στον Σταθμό να διευρύνει το φάσμα των συνεργασιών του συμμετέχοντας, μέσω του επιστημονικού προσωπικού του και πάντα υπό την αιγίδα του ΕΛΚΕΘΕ, σε εθνικά και ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα μελέτης του θαλάσσιου περιβάλλοντος, σε προγράμματα εκπαίδευσης προπτυχιακών φοιτητών του εξωτερικού και σε δράσεις διάχυσης της επιστημονικής πληροφορίας στην τοπική κοινωνία και τους φορείς. Επιπλέον, συνέβαλαν στην επαύξηση της εφαρμοσμένης έρευνας - μελέτης ειδικών θεμάτων (διατήρηση ζωντανών οργανισμών σε εγκαταστάσεις ενυδρείων, υποστήριξη μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας, ιχθυοπαθολογική έρευνα κλπ.), της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, αλλά και δράσεων σχετικών με τη διάσωση και προστασία των θαλάσσιων απειλούμενων και προστατευόμενων ειδών (θαλάσσιες χελώνες, κητώδη και Μεσογειακή φώκια).
Η νέα δεκαετία βρίσκει τον Σταθμό και το ΕΛΚΕΘΕ να ξεκινούν την υλοποίηση ενός ακόμη αναπτυξιακού έργου (997.000 €, ΕΠΑνΕΚ - Αριστεία), στο οποίο όμως εκτός από δράσεις βελτίωσης των υποδομών και του εξοπλισμού του Σταθμού και του ΠΕΕ «Αλκυών» υπάρχουν και δράσεις πρωτοποριακής έρευνας για τις επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής, αλλά και γεωαρχαιολογικής έρευνας και μελέτης των ανθρωπογενών επιπτώσεων στα παράκτια οικοσυστήματα στο Νότιο Αιγαίο. Το κυριότερο όμως είναι η πρόσληψη νέου και εξειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού που προβλέπεται να αποτελέσει την κρίσιμη μάζα για τη καθιέρωση του Υδροβιολογικού Σταθμού Ρόδου του ΕΛΚΕΘΕ ως σημαντικής ερευνητικής μονάδας στον εθνικό και διεθνή ερευνητικό χώρο.