Ανάμεσα στους στόχους του Επιχειρησιακού Προγράμματος Νοτίου Αιγαίου 2014-2020 είναι και η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών και η πρόσβαση σε ποιοτικές και σύγχρονες κοινωνικές υπηρεσίες και υπηρεσίες υγείας, ειδικά για τις πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού των νησιών μας. Ξεχωριστή σημασία αλλά και προσοχή στην υλοποίησή τους έχουν οι δράσεις που στοχεύουν στην προαγωγή της ψυχικής υγείας και την καταπολέμηση των εξαρτήσεων, μιας και σχετίζονται με ευαίσθητες ατομικές, οικογενειακές και κοινωνικές καταστάσεις και προκειμένου να είναι αποτελεσματικές απαιτούν ιδιαίτερη προσέγγιση.
Δράσεις για την ψυχική υγεία
Η χρηματοδότηση δράσεων ψυχικής υγείας από το Πρόγραμμα, συνολικού προϋπολογισμού 900 χιλ. ευρώ (μέχρι το 2023), γίνεται με παρεμβάσεις δύο τύπων: με υπηρεσίες ολοκληρωμένης κοινοτικής θεραπείας και υπηρεσιών κατ’ οίκον νοσηλείας και με πρόγραμμα ενίσχυσης κινητών μονάδων για την παροχή παιδοψυχιατρικών υπηρεσιών.
Από αυτές οι πρώτες παρέχονται από Κέντρα Ημέρας και κινητές μονάδες και απευθύνονται σε άτομα με ψυχικές διαταραχές ή διαταραχές συμπεριφοράς, με στόχο την πρόληψη, την έγκαιρη παρέμβαση, την αποφυγή της κρίσης ή της υποτροπής της νόσου και τη διασφάλιση της συνέχειας της ψυχιατρικής φροντίδας. Από την άλλη πλευρά η ανάπτυξη παιδοψυχιατρικών υπηρεσιών μέσω της ενίσχυσης των κινητών μονάδων ψυχικής υγείας έρχεται να καλύψει σημαντικά ελλείμματα στην υποστήριξη παιδιών και εφήβων που παρουσιάζουν προβλήματα ψυχικής υγείας, ειδικά στις νησιωτικές περιοχές.
Οι φορείς που παρέχουν τις υπηρεσίες αυτές στελεχώνονται από εξειδικευμένο προσωπικό και διαθέτουν όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό, που προβλέπεται από τη νομοθεσία προκειμένου να λειτουργούν σωστά.
Οι φορείς που έχουν αναλάβει να υλοποιήσουν αυτές τις υπηρεσίες με χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα είναι τρεις.
Το Σωματείο από τη Ρόδο Πανάκεια, υλοποιεί δράσεις για την παροχή υπηρεσιών κατ’ οίκον σε άτομα με ψυχοκοινωνικά προβλήματα, καθώς και σε ασθενείς με άνοια που βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο και λόγω της βαρύτητας της νόσου δεν μπορούν να μετακινηθούν. Εξυπηρετεί ασθενείς στην πόλη της Ρόδου, αλλά και σε χωριά και απομακρυσμένες περιοχές.
Η Εταιρεία Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (ΕΠΑΨΥ) παρέχει εξειδικευμένες υπηρεσίες ψυχικής υγείας με κινητές μονάδες σε 12 νησιά των βορειοανατολικών και δυτικών Κυκλάδων. Οι κινητές μονάδες δραστηριοποιούνται στην κατ’ οίκον νοσηλεία για άτομα με μείζονες ψυχικές διαταραχές, ασθενείς με υψηλό κίνδυνο υποτροπών και ασθενείς που έχουν πρόσφατα νοσηλευτεί σε ψυχιατρική κλινική. Επίσης παρέχει υπηρεσίες παιδοψυχιατρικής που σχετίζονται με τη διάγνωση, θεραπευτική παρακολούθηση και έγκαιρη παρέμβαση για παιδιά κι εφήβους.
Τέλος η ΜΚΟ Κλίμακα παρέχει υπηρεσίες ψυχικής υγείας στις νοτιοανατολικές Κυκλάδες με κινητή μονάδα ψυχικής υγείας. Οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται κατά κύριο λόγω μέσω τηλεψυχιατρικής και περιλαμβάνουν κατ’ οίκον νοσηλεία και παιδοψυχιατρική.
Όλες αυτές οι δράσεις απευθύνονται όχι μόνο στους ασθενείς, αλλά και στις οικογένειες τους, την εκπαιδευτική κοινότητα, την τοπική κοινωνία στο σύνολο της, καθώς και τους επαγγελματίες υγείας.
Δράσεις για την καταπολέμηση των εξαρτήσεων
Η χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα των δράσεων για τις εξαρτήσεις, ανέρχεται σε 900 χιλ. ευρώ (μέχρι και το 2023) και περιλαμβάνει την παροχή υπηρεσιών σε τρεις πυλώνες παρέμβασης: πρόληψη, θεραπεία και κοινωνική επανένταξη, δίνοντας παράλληλα έμφαση στη μείωση της βλάβης που προκαλείται από τη χρήση ουσιών, αλλά και στην αντιμετώπιση των επιμέρους προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα άτομα.
Οι δράσεις που υλοποιούνται είναι οι εξής.
Λειτουργία Πολυδύναμου Κέντρου στη Ρόδο από το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ). Τα Πολυδύναμα Κέντρα έχουν ως στόχο να παρέχουν υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υποστήριξης και βραχείας παρέμβασης σε όλες τις επιμέρους ομάδες εξαρτημένων ατόμων ανάλογα με τις ανάγκες τους (εξαρτημένοι από ναρκωτικά, περιστασιακοί χρήστες, χρήστες αλκοόλ, άτομα με διπλή διάγνωση κ.ά.) και να παραπέμπουν σε πιο εξειδικευμένες δομές, εφόσον κρίνεται αναγκαίο (προγράμματα υποκατάστασης, θεραπευτικές κοινότητες, μονάδες ψυχικής υγείας, μονάδες αποτοξίνωσης κτλ.). Για την αποτελεσματικότερη υποστήριξη των εξυπηρετούμενων τις δομές μπορούν να προσεγγίζουν και τα άτομα από στενό περιβάλλον των ασθενών, αναγνωρίζοντας με αυτόν τον τρόπο τη σημασία του συστήματος της οικογένειας στην αντιμετώπιση των εξαρτήσεων, ιδιαίτερα σε περιοχές εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων.
Λειτουργία Κινητής Μονάδας στη Ρόδο από το ΚΕΘΕΑ σε συνεργασία με τον Οργανισμό Κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ). Οι κινητές μονάδες για παρέμβαση σε περιοχές εκτός αστικού ιστού απευθύνονται στον πληθυσμό των ατόμων που κάνουν χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών -ή αντιμετωπίζουν άλλου τύπου εξαρτητικές συμπεριφορές- και διαμένουν σε περιοχές εκτός αστικού ιστού ή σε περιοχές με έλλειψη υπηρεσιών κατά των εξαρτήσεων. Βασικός στόχος των υπηρεσιών είναι η διευκόλυνση της πρόσβασης των ατόμων σε πρωτοβάθμιες υπηρεσίες αντιμετώπισης των εξαρτήσεων και η παραπομπή σε πιο εξειδικευμένες υπηρεσίες εφόσον κρίνεται αναγκαίο. Οι κινητές μονάδες συνεργάζονται και με άλλες υπηρεσίες (δικαστικές υπηρεσίες, σωφρονιστικά καταστήματα κ.ά.) και λειτουργούν συμπληρωματικά με τα Πολυδύναμα Κέντρα και τις άλλες σταθερές δομές.
Προγράμματα υπηρεσιών πρόληψης από τον ΟΚΑΝΑ. Αφορούν την ενίσχυση και τον εμπλουτισμό των παρεμβάσεων πρόληψης των εξαρτήσεων από τα ναρκωτικά, το αλκοόλ και άλλες εξαρτητικές συμπεριφορές σε εθνικό επίπεδο, με προγράμματα καθολικής και επικεντρωμένης πρόληψης. Απευθύνονται σε γενικό πληθυσμό και ειδικές ομάδες (άνεργοι, μετανάστες, άποροι και κοινωνικά περιθωριοποιημένοι, μονογονεϊκές οικογένειες, άτομα με σοβαρά προβλήματα υγείας κ.ά), ώστε να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες. Επιπλέον, οι υπηρεσίες αυτές μπορούν να παίξουν πρωτεύοντα ρόλο και στη διασύνδεση των δομών κατά των εξαρτήσεων με αυτές της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας , ιδιαίτερα με την ευαισθητοποίηση του υγειονομικού προσωπικού, ώστε να αναγνωρίζει, να παρέχει πρωτοβάθμιες υπηρεσίες και να διασυνδέει τον πληθυσμό στόχο με εξειδικευμένες δομές.
Οι παρεμβάσεις πρόληψης περιλαμβάνουν δράσεις για την πρόληψη νέων μορφών εξάρτησης, την έγκαιρης παρέμβαση στον φοιτητικό πληθυσμό, σε συνεργασία με τους συμβουλευτικούς σταθμούς των Πανεπιστημίων, την οργάνωση δικτύου έγκαιρης παρέμβασης στη σχολική κοινότητα και την ενίσχυση της δικτύωσης των κέντρων πρόληψης.